Irene huisvestte in 1963 ook de eerste echte Enschedese jazzclub onder de naam Jazzclub Randstad Twente. De naam haakte in op het in oprichting zijnde economische samenwerkingsverband Enschede-Hengelo-Borne-Almelo, waar uiteindelijk de naam Bandstad aan gegeven zou worden. De club handhaafde de naam Randstad, waar vele Enschedese jazzmusici in de gelegenheid werden gesteld naar hartelust te jammen.
Vrijwel gelijktijdig werd de Enschede Big Band ’64 geformeerd met een bezetting van zes trompettisten, zes trombonisten en zes saxofonisten, plus ritmesectie. Zanger was Claes Broerse en er werd vaak met twee slagwerkers opgetreden, aanvankelijk bij Irene, later in de Twentsche Schouwburg. Ook speelde de band onder meer in Rheine tijdens de ‘Holland Woche’. De band bouwde zijn eigen podium, dat uit verschillende lagen bestond om de musici beter te kunnen zien. Bij het eerste concert, oktober 1964, waren zo’n 1500 bezoekers aanwezig; men stond tegen de muren en in de gangen of zat bij elkaar op schoot. Ruzie met de brandweer was het gevolg. Vier jaar later waren én de Jazzclub én de Big Band ter ziele: door gebrek aan geld en de afwijzing van diverse subsidieverzoeken aan de gemeente Enschede gingen beide als een nachtkaars uit.
Een aantal jongens dat elkaar kende uit de jazzclub had inmiddels de band Association opgericht, met muziek in de stijl van Art Blakey’s Jazzmessengers en Cannonball Adderley, waarmee zij in 1968 de tweede prijs behaalden op het Nordwestdeutsche Jazzfestival in Münster. Al eerder had Association een optreden verzorgd in Café Slot in de Kalanderstraat, waar een ‘happening’ was georganiseerd met als speciale gasten Simon Vinkenoog en Johnny de Selfkicker. Henk Bleumink herinnert zich: “Geheel in de stijl van de avond moesten wij free jazz spelen, maar dat zat helemaal niet in ons repertoire. We zijn dus maar zonder enige voorbereiding heel ingewikkeld gaan doen. Het aardige was dat Simon Vinkenoog later op de avond heel verbaasd opmerkte: ‘Nooit gedacht dat jullie hier in de regio al zo ver waren met free jazz.’ We hebben moeite moeten doen niet in lachen uit te barsten.”
In 1970 waren er in Enschede enkele belangrijke jazzconcerten bij de Jazzsoos Drienerlo in de UT Twente. Op woensdag 25 februari 1970 in de sporthal Roland Kirk & The Vibration Society en op vrijdag 25 september in de Bastille het Freddie Hubbard Quintet.
Toen Jasper van ’t Hof in 1969 uit Association stapte voor een solocarrière, viel de band uiteen. In datzelfde jaar ontstond de band Some People, waarmee pianist Jaap Liemburg en de zijnen in 1970 de eerste prijs in het prestigieuze Loosdrecht Jazzconcours behaalden. Dat werd opgepakt als dé aanleiding om een jazzcafé in Enschede te beginnen. De Tor opende, onder de bezielende leiding van Martha Haveman en Rein Holvast, op 4 september 1970 zijn deuren aan de Walstraat. Aan Some People werd de eer gegund er als eerste band te spelen. De formule bleek ijzersterk: De Tor is anno 2014 – en zo’n 1500 concerten tussen 1970 en nu – nog steeds hét jazzpodium van Enschede en verre omstreken.
